Flora bakteryjna

Flora bakteryjna składa się z drobnoustrojów, których najważniejszą rolą jest współpraca z ludzkim organizmem na zasadzie symbiozy lub komensalizmu. Wyróżniamy m.in. florę bakteryjną skóry, jamy ustnej, układu oddechowego, dróg moczowo-płciowych, czy przewodu pokarmowego.

Na szczególną uwagę zasługuje flora bakteryjna układu pokarmowego, ponieważ jest ona najliczniejsza i ma ogromny wpływ na nasze zdrowie. Jej rolą jest m.in. prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego i ochrona przed patogenami chorobotwórczymi. 

Jak flora bakteryjna jelit wpływa na nasze zdrowie?

Flora bakteryjna jelit jest bardzo złożona – może występować w niej nawet do tysiąca różnych gatunków mikroorganizmów. Większość z nich znajduje się w jelicie grubym, ponieważ panujące tam warunki sprzyjają rozwojowi drobnoustrojów. 

Co więcej, każdy z nas ma swój własny, indywidualny skład mikrobiomu, który może ulegać zmianom podczas życia. Wpływają na niego m.in. dieta, styl życia, poziom stresu, przebyte choroby i przyjmowane leki.

Jedno z najbardziej znanych haseł dotyczących mikroflory to: „drugi mózg znajduje się w jelitach” i jest w tym stwierdzeniu sporo prawdy. Otóż flora bakteryjna jelit wpływa na procesy metaboliczne, przekształcając resztki pokarmowe m.in. w kwas masłowy, który decyduje np. o tym, czy cierpimy na zaparcia, biegunki lub zespół jelita drażliwego. Kwas masłowy redukuje stan zapalny, wzmacnia barierę jelitową i zmniejsza ryzyko zachorowania na raka. 

Jak wiadomo na podstawie badań, praca układu pokarmowego wpływa także na nasz nastrój i samopoczucie. Według niektórych opracowań, przy zespole jelita drażliwego dochodzi do nieprawidłowości w transporcie serotoniny, co może powodować obniżenie nastroju chorego, a nawet rozwój depresji. 

Oprócz tego mikroflora:

• wspiera wchłanianie składników odżywczych, w tym niezbędnych do życia witamin, minerałów i elektrolitów, 
• stymuluje układ odpornościowy do walki z infekcjami, 
• oraz zapobiega przedostawaniu się szkodliwych patogenów. 

Jak poprawić florę bakteryjną jelit?

W niektórych sytuacjach dochodzi do zaburzenia flory bakteryjnej jelit. Zazwyczaj wynika to z niewłaściwej diety. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy spożywane posiłki są:

• ubogie w błonnik, fermentowane produkty mleczne i kiszonki,
• wysokotłuszczowe,
• bogate w składniki wysokoprzetworzone.

Inne przyczyny zaburzenia jelitowej flory bakteryjnej to m.in. stosowanie antybiotyków, zaburzenia perystaltyki jelit, nadmierny i długotrwały stres, niezdrowy styl życia, palenie tytoniu, a także niektóre leki - m.in. przeczyszczające, IPP, statyny.

Podstawowymi objawami zaburzenia flory bakteryjnej są:

• Spadek odporności - około 70% komórek układu odpornościowego znajduje się przewodzie pokarmowym, a wszelka żywność, płyny i leki wnikające do organizmu są poddawane kontroli i selekcji w układzie trawiennym (gdzie koncentrują się wszystkie czynniki odpornościowe) Oprócz tego w żołądku, nabłonku jelit i dwunastnicy obecne są receptory stanowiące punkt uchwytu dla cząsteczek bakterii, wirusów i grzybów. Wszystko to sprawia, że dbanie o mikrobiotę jest niezbędne, aby utrzymać odporność organizmu.
• Dolegliwości ze strony układu pokarmowego - powtarzające się, przewlekłe biegunki, bóle brzucha, zaparcia, refluks i wzdęcia mogą być wynikiem zaburzenia flory bakteryjnej jelit. Drobnoustroje obecne w jelitach regulują ich perystaltykę, każdego dnia wytwarzając z błonnika krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Kwasy te regenerują nabłonek układu pokarmowego, który ulega uszkodzeniom w wyniku nieodpowiedniej diety, spożycia alkoholu, czy przyjmowania leków. Co więcej, niektóre bakterie neutralizują substancje toksyczne czy obniżają pH jelit, chroniąc przed rozwojem szkodliwych drobnoustrojów. Dlatego dolegliwości ze strony układu pokarmowego również mogą być objawem zaburzonej mikrobioty.
• Nasilenie alergii - również objawy pozornie niezwiązane z jelitami mogą być wynikiem zaburzenia flory bakteryjnej jelit. Właściwy ekosystem w tej części ciała decyduje bowiem o działaniu całego układu odpornościowego, zmniejszając ryzyko alergii. Gdy system ten nie funkcjonuje prawidłowo, układ immunologiczny przesadnie reaguje na alergeny oraz substancja obce, które nie powinny przyczyniać się do żadnych niepożądanych dolegliwości. Jeśli jednak równowaga flory bakteryjnej w jelitach uległa zaburzeniu, dochodzi do nasilenia alergii pokarmowych.
• Zmęczenie i pogorszenie kondycji psychicznej - brak równowagi we florze bakteryjnej jelita może prowadzić nawet do pogorszenia nastroju. W przewodzie pokarmowym wytwarza się aż 90% serotoniny określanej jako hormon szczęścia. Udział w jej produkcji mają również bakterie jelitowe. W rezultacie prawidłowa mikroflora decyduje nie tylko o samopoczuciu fizycznym, ale również o kondycji naszej psychiki.

Jak odbudować florę bakteryjną jelit?

Jednym ze sposobów na sprawdzenie, czy powinniśmy odbudować mikrobiom, jest badanie mikroflory bakteryjnej jelit. Dostępne są różnego rodzaju testy, m.in. na podstawie próbki kału. Mimo to problemy na tym tle można dość szybko wychwycić, obserwując u siebie następujące objawy: bóle brzucha i wzdęcia, częste parcie na stolec, utratę wagi, biegunki lub zaparcia, nudności, wymioty, czy zmianę konsystencji stolca. Do zaburzeń mikrobioty dochodzi również po antybiotykoterapii, operacjach chirurgicznych i przebytych chorobach.

Odbudowanie flory bakteryjnej jelit polega przede wszystkim na włączeniu do codziennej diety produktów bogatych w bakterie kwasu mlekowego Lactobacillus sp, m.in. kefiry, jogurty, maślanki. Warto wesprzeć organizm również poprzez stosowanie probiotyków w formie suplementów diety. Ważnym wskazaniem przy odbudowie flory bakteryjnej jelit jest też unikanie cukrów i węglowodanów prostych oraz mocno przetworzonej żywności zawierającej tłuszcze trans, chemię i konserwanty. Zaleca się jadłospis bogaty w błonnik, fermentowane produktu mleczne oraz kiszonki.

Odbudowa flory bakteryjnej jelit: krok po kroku

Podsumowując, flora bakteryjna jelit wymaga odbudowy zwłaszcza po zaburzeniach spowodowanych antybiotykoterapią, chorobami układu pokarmowego, czy niezdrowym stylem życia. Zastanawiając się nad tym, jak poprawić florę bakteryjną jelit, należy wziąć pod uwagę:

• wprowadzenie zrównoważonej diety bogatej w błonnik stanowiący pożywienie dla korzystnych bakterii (warzywa, owoce, orzechy, pełnoziarniste produkty zbożowe),
• unikanie przetworzonej żywności i nadmiaru cukrów, które sprzyjają rozwojowi szkodliwych drobnoustrojów,
• przyjmowanie probiotyków w postaci jogurtów, kefirów, kiszonych warzyw, a także rozważenie stosowania suplementacji w formie kapsułek lub proszków (zwłaszcza po chorobie, antybiotykoterapii itd.),
• wprowadzenie do diety prebiotyków niezbędnych do wzrostu i rozwoju korzystnych bakterii (np. w formie Colostrum bovinum),
• ograniczenie przyjmowania antybiotyków i stosowanie ich zgodnie z zaleceniami lekarza.

Naturalna flora bakteryjna a colostrum

Jednym ze skutecznych sposobów odbudowy naturalnej flory bakteryjnej jest przyjmowanie wspomnianych już probiotyków i prebiotyków. Funkcję prebiotyku pełni colostrum bovinum, czyli siara bydlęca, która aktywnie wspiera odnowę i rozwój dobrej flory jelitowej. Może być bez przeszkód stosowane również w trakcie oraz po antybiotykoterapii. Protekcyjne działanie colostrum na florę jelitową zostało udowodnione naukowo: zawarte w nim składniki aktywne zmniejszają częstotliwość infekcji bakteryjnych i wirusowych, uszczelniają barierę jelitową i działają przeciwzapalnie. 

Co to jest flora bakteryjna?

Fizjologiczna flora bakteryjna to występujące w organizmie drobnoustroje, które działają z nim na zasadzie symbiozy. Jako tzw. korzystne bakterie są niezbędne do utrzymania dobrego samopoczucia i prawidłowego funkcjonowania każdego człowieka.

Flora bakteryjna znajduje się w naszych jelitach, jamie ustnej (m.in. bakterie z rodzaju Firmicutes, Proteobacteria, Bacteroidetes), drogach oddechowych (55% to Actinobacteria), na skórze (ok. 52% Actinobacteria), w oczach, oraz układzie moczowo-płciowym.

Szczególnie ważna jest jelitowa flora bakteryjna, które wpływa na cały nasz organizm. Stanowi zbiór bakterii, które chronią przed patogenami, pomagają utrzymać homeostazę, wspomagają układ immunologiczny, a w niektórych przypadkach produkują substancje korzystne dla organizmu. Określana jako mikrobiota, jest najbogatszym skolonizowanym przez drobnoustroje ekosystemem na świecie. Dominują w niej dwa typy bakterii: Firmicutes (38,8%) oraz Bacteroidetes (27,8%).

Flora bakteryjna jelit

Odpowiadając na pytanie: co to jest flora bakteryjna, należy wspomnieć o jej wielokierunkowej roli w organizmie. Mikrobiota bierze udział udział w trawieniu pożywienia, przekazywaniu sygnałów (m.in. do mózgu) i hamuje wzrost drobnoustrojów. Wytwarzane przez bakterie probiotyczne białka (takie jak kolagenazy czy lipopolisacharydy) uczestniczą w fermentacji różnych węglowodanów, metabolizmie kwasów żółciowych i przyczyniają się do produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych.

Wielokierunkowy wpływ flory bakteryjnej jelita na organizm sprawia, że utrzymanie jej równowagi jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego.

Źródła:

• https://genactiv.pl/blogs/poradnik/zyj-w-zgodzie-ze-swoim-wewnetrznym-lokatorem
• https://genactiv.pl/blogs/biblioteka-video/sibo-czym-jest-jak-diagnozowac-leczyc-i-zywic-pacjenta-z-sibo-wideo 
• A. Sut, Flora bakteryjna - czym jest? Gdzie się znajduje? Jak wspierać florę bakteryjną jelit?: https://www.aptekaolmed.pl/blog/artykul/flora-bakteryjna-czym-jest-gdzie-sie-znajduje-jak-wspierac-flore-bakteryjna-jelit,352.html
• Panasiuk, Anatol; Kowalińska, Joanna. Mikrobiota przewodu pokarmowego. Red. . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2019