Twoje dziecko przyniosło z przedszkola jelitówkę? Sprawdź, co powinno jeść, pić i suplementować, aby złagodzić nieprzyjemne objawy infekcji.
O tym przeczytasz w artykule:
- Sposoby na zminimalizowanie ryzyka zakażenia wirusami wywołującymi jelitówkę
- Najczęstsze objawy jelitówki
- Co jeść podczas grypy żołądkowej?
- Co pić podczas jelitówki?
- Colostrum i probiotyki. Czy mogą pomóc w łagodzeniu objawów jelitówki?
Sposoby na zminimalizowanie ryzyka zakażenia wirusami wywołującymi jelitówkę
Wirusy wywołujące grypę żołądkową przenoszone są drogą pokarmową i kropelkową. Kluczowe w profilaktyce jest unikanie dużych skupisk ludzi, gdzie istnieje ryzyko, że ktoś może „rozsiewać” wirusa (szczególnie w sezonie zimowym i wiosennym), oraz higiena rąk.
Do zakażenia, bowiem dochodzi najczęściej po kontakcie z osobą chorą lub po kontakcie ze skażonymi wirusem powierzchniami. Dlatego tak istotne jest częste mycie rąk, bo nigdy nie wiemy czy klamka, za którą chwytamy nie była wcześniej dotykana przez osobę chorą. Z powierzchni dłoni bardzo łatwo przenieść wirusa dalej, wystarczy potrzeć nos, dotknąć ust i rotawirus z łatwością wnika do przewodu pokarmowego gdzie sieje spustoszenie.
Nim jednak wirus rozgości się w przewodzie pokarmowym musi sforsować dwie bariery. Pierwsza z nich to bariera śluzówkowa jamy ustnej bądź gardła, tzw. pierwsza linia obrony. I tu kolejna ważna uwaga do rodziców: nie doprowadzajcie do wysuszenia śluzówek nosowo-gardłowych waszych dzieci! Działania profilaktyczne w tej kwestii powinny opierać się o nieprzegrzewanie mieszkania, optymalna temperatura w pokoju dziennym to 20-22 st. Celsjusza, natomiast w sypialni maksymalnie 19 st. Celsjusza. Nie mniej ważne jest wychodzenie z dzieckiem na dwór bez względu na warunki pogodowe (oczywiście poza skrajnościami upały/duży mróz), gdyż szczególnie chłodne powietrze fantastycznie nawilża śluzówki dróg oddechowych.
Druga linia obrony przed patogenem to śluzówka jelitowa wraz z całym zapleczem mikroorganizmów, tzw. tkanka GALT. Dlatego tak ważna jest dbałość o dietę naszych dzieci, aby sprzyjała różnorodnej i liczebnej mikrobiocie jelitowej. W utrzymaniu tzw. eubiozy czyli równowagi środowiska jelitowego sprzyja również colostrum. Dociera do jelit i niczym kochająca mama zaprowadza porządek, wspomaga namnażanie się ochronnej i przyjaznej mikrobioty oraz równolegle utrudnia rozrost patogennej, która w nadmiarze osłabia siły odpornościowe dziecka.
GŁÓWNYM CZYNNIKIEM ETIOLOGICZNYM OSTREJ BIEGUNKI U DZIECI JEST ZAKAŻENIE WIRUSOWE!
Grafika pochodzi z publikacji „Wytyczne postępowania w ostrej biegunce u dzieci – nowości
i zmiany” Standardy medyczne/pediatria n 2008 n T. 5 n 275–284
Jeżeli dostaliśmy informację, że w przedszkolu szaleje jelitówka, to lepiej zostawić dziecko w domu, bo jest duża szansa, że i ono złapie wirusa. Dzieci bardzo często wkładają ręce do buzi, dotykają tych samych zabawek, odpoczywają blisko siebie podczas poobiedniej drzemki i dopiero uczą się higieny rąk a to wszystko stwarza idealne warunki do przenoszenia się wirusa.
Niestety, pomimo ostrożności, zachowywania higieny rąk, nawilżania śluzówek i szczepień przeciwko rotawirusom, jest ryzyko, że nasze dziecko, choć raz w okresie żłobkowym/przedszkolnym złapie taką infekcję. Na szczęście, większość jelitówek ma charakter samoograniczający się i nie wymaga hospitalizacji.
Czas trwania objawów jelitówki może być różny, w zależności od sprawczych wirusów a choroba zwykle trwa od 5 do 7 dni.
Najczęstsze objawy jelitówki
Objawy związane z ostrym wirusowym zapaleniem żołądka i jelit zwykle pojawiają się po okresie inkubacji trwającym od 24 do 60 godzin. W przypadku infekcji rotawirusowych początkiem choroby często są wymioty, po których następuje ostra wodnista biegunka.
Objawy norowirusa często obejmują nudności, wymioty i biegunkę. U części dzieci mogą wystąpić jedynie wymioty, podczas gdy u osób starszych może wystąpić wyłącznie biegunka.
Organizm, chcąc pozbyć się drobnoustrojów, uruchamia mechanizmy wydalania ich każdą drogą, jaką ma do dyspozycji. Stąd uporczywa biegunka oraz skurcze jelit i żołądka prowadzące do wymiotów. Równolegle ze wspomnianymi objawami pojawia się osłabienie i bardzo często również podwyższona temperatura ciała. Natomiast, wysoka gorączka (>40°C), krew w kale, silny ból brzucha i zajęcie centralnego układu nerwowego wymagają szybkiej konsultacji lekarskiej, gdyż prawdopodobnie biegunka ma podłoże bakteryjne.
Co jeść podczas grypy żołądkowej?
Niewątpliwie jelitówka daje „w kość”, mocno osłabia organizm, ale też apetyt. Pamiętaj: NIE ZMUSZAJ DZIECKA DO JEDZENIA, bo może to tylko nasilić objawy. Jeden dzień głodówki naprawdę mu nie zaszkodzi. W kolejnych dniach, gdy objawy zaczną się trochę uspokajać najlepiej zastosować lekkostrawną dietę, zawierającą produkty ubogoresztkowe czyli o niskiej zawartości błonnika.
Przykłady lekkostrawnych posiłków:
- Płatki ryżowe gotowane na wodzie z duszonym/pieczonym jabłkiem
- Zupa na chudym wywarze (mięsnym lub warzywnym) z drobną kaszą jęczmienną/jaglaną, ziemniakami i marchewką
- Chudy rosół z pszennym makaronem
- Gotowane pulpeciki z indyka w sosie koperkowym z ziemniakami i gotowanymi buraczkami
- Pieczony filet z dorsza z kaszą kus kus i gotowaną marchewką
- Pszenna bułka z półtłustym twarożkiem i pomidorem bez skórki
- Jajko na miękko, bułka pszenna z masłem i pomidorem bez skórki
Nabiał (szczególnie mleko) może okazać się problematyczny, gdyż zawiera spore ilości laktozy. W trakcie grypy żołądkowej, kiedy to patogenne wirusy zaczynają gościć w naszych jelitach, produkcja laktazy (enzym trawiący laktozę) zmniejsza się i bardzo często pojawia się czasowa nietolerancja laktozy. Zazwyczaj jednak mija, wraz z zakończeniem infekcji.
Wracając do diety, z kolejnymi dniami, gdy apetyt dziecka poprawia się, stopniowo rozszerzamy dietę, obserwując rekcje na nowe produkty. Kontrolujemy jednak ilość błonnika, pochodzącego z surowych warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych, pestek oraz nasion, gdyż może nasilić perystaltykę jelit i spotęgować biegunkę.
Zarówno w trakcie jelitówki, jaki i w czasie rekonwalescencji stosujemy delikatne techniki obróbki żywności. Najlepiej gotować w wodzie/na parze, piec w folii/rękawie/pergaminie i dusić (bez obsmażania).
Co pić podczas jelitówki?
Priorytetem leczenia żywieniowego jest utrzymanie stałego nawodnienia, gdyż głównym problemem w przypadku wirusowego zapalenia żołądka jest odwodnienie i zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej. To właśnie z powodu ciężkiego odwodnienia, do którego może dojść podczas jelitówki, pacjenci trafiają do szpitala. Dlatego lepiej zapobiec takiej stresującej sytuacji i zadbać, aby nasze dziecko piło przez cały dzień, małymi łykami różne płyny. A jakie?
- Doustne płyny nawadniające (DPN) z glukozą i elektrolitami – BARDZO WAŻNE, NIEZBĘDNE W LECZENIU!
- Woda mineralna (niegazowana!!)
- Słaba czarna herbata (może być z cytryną)
- Napar z rumianku lub innych ziół
- Chudy lub nawet rozcieńczony bulion/rosół
- Rozcieńczone soki owocowe
ZALECA SIĘ STOSOWANIE DPN O ZMNIEJSZONEJ OSMOLARNOŚCI — STĘŻENIE SODU WYNOSIĆ POWINNO 60 MMOL/L
Metaanaliza 17 badań z randomizacją przeprowadzona przez Hartlinga i wsp. dowodzi, że nawadnianie doustne jest bezpieczniejsze niż dożylne, rzadziej powoduje działania niepożądane, skraca czas hospitalizacji i tylko u około 4% dzieci kończy się niepowodzeniem.
Poza stosowanie specjalistycznych płynów nawadniających, należy proponować dziecku pozostałe wymienione napoje. Co bardzo ważne, płyny nie powinny być ani zbyt gorące, ani zbyt zimne, ponieważ może to drażnić ściany przewodu pokarmowego i przyczyniać się do nasilenia dolegliwości. Prosta zasada skutecznego nawodnienia „ po trochu, ale często”.
Colostrum i probiotyki. Czy mogą pomóc w łagodzeniu objawów jelitówki?
Pomimo, że obligatoryjnie lekarze nie zalecają przy ostrej biegunce colostrum i probiotyków, to wydaje się, że mają one mocne uzasadnienie, co do zastosowania ich w jelitówce.
Dlaczego?
Zarówno zadaniem colostrum jak i probiotyków jest uporządkowanie mikrobioty jelitowej, działają one kompatybilnie i można (a nawet warto) łączyć je w suplementacji.
Colostrum działa prebiotycznie, czyli odżywia bakterie probiotyczne, ale przy tym wykazuje działanie przeciwwirusowe, a to przecież właśnie z wirusem walczymy podczas jelitówki. Poniżej opiszę ci badanie, które fantastycznie pokazuje, że colostrum sprawdza się podczas jelitówki, znajdziesz je tutaj.
Co to za badanie?
Było to podwójnie ślepe, randomizowane i kontrolowane badanie na 160 dzieciach (<2 roku życia) cierpiących na biegunkę. Połowa dzieci biorących udział w badaniu została losowo przydzielona do grupy otrzymującej colostrum (grupa badana), druga połowa otrzymywała placebo (grupa placebo).
Jakie były najważniejsze wyniki tego badania?
- Biegunka szybciej ustąpiła u pacjentów z rotawirusem, którzy przyjmowali colostrum w porównaniu do tych przyjmujących placebo (mediana 3 vs. 6 dni).
- Drugiego dnia infekcji u około 18 % dzieci w grupie z colostrum biegunka nie występowała już w ogóle, kiedy w grupie placebo niemal wszystkie dzieci jeszcze się z nią zmagały.
Pozytywne działanie colostrum badacze przypisują wysokiej zawartości immunoglobulin w substancji. IgG neutralizuje drobnoustroje i ich toksyny we krwi, IgM niszczy bakterie, a IgE i IgD mają potencjalnie działanie przeciwwirusowe. Ponadto, w colostrum są obecne peptydy przeciwdrobnoustrojowe, takie jak laktoferyna, która wykazuje zarówno działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe jak i przeciwgrzybicze.
Zatem, colostrum jest skuteczne w leczeniu ostrej biegunki i może być stosowane jako terapia uzupełniająca, ponieważ zmniejsza zarówno częstotliwość, jak i czas trwania biegunki, co udowodnili badacze.
Wróćmy jeszcze do probiotyków, które warto z colostrum połączyć. Tylko tu ważna kwestia, nie wystarczy wybrać przypadkowego preparatu z masą różnych bakterii. W przypadku jelitówki, należy włączyć do terapii konkretne szczepy o udowodnionym działaniu w ograniczaniu biegunki, są to drożdżak Saccharomyces boulardi oraz Lactobacillus rhamnosus LGG.
Bibliografia:
- Guarino i wsp. Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition; European Society for Pediatric Infectious Diseases. European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition/European Society for Pediatric Infectious Diseases evidence-based guidelines for the management of acute gastroenteritis in children in Europe: update 2014. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2014
- M. Chiejina, H. Samant, “Viral Diarrhea” StatPearls Publishing; 2023
- JP. Olives I wsp. “Diarrhées aiguës virales: aspects cliniques et évolutifs [Viral acute diarrhea: clinical and evolutive aspects]”. Arch Pediatr. 2007
- S. Hosny Barakat Bovine Colostrum in the Treatment of Acute Diarrhea in Children: A Double-Blinded Randomized Controlled Trial” Journal of Tropical Pediatrics, Volume 66, Issue 1, February 2020
- Salazar-Parra i wsp. “Effectiveness of Saccharomyces Boulardii CNCM I-745 probiotic in acute inflammatory viral diarrhoea in adults: results from a single-centre randomized trial” BMC Gastroenterol. 2023 Jul 3;23(1):229.
