Witamina E - właściwości, skutki nadmiaru i niedoboru

Działanie witaminy E (tokoferolu) najlepiej podsumowuje fakt, że jest powszechnie nazywana “witaminą młodości”. To silny antyoksydant, który chroni ludzkie komórki przed procesem starzenia. Proces ten zachodzi przez występowanie wolnych rodników, które tokoferol skutecznie neutralizuje. Ponadto istnieje również wiele innych, dodatkowych funkcji witaminy E w organizmie. Na co wpływa i co warto o niej wiedzieć?

Witamina E — co to jest?

Witamina E, inaczej tokoferol, jest przeciwutleniaczem opóźniającym procesy starzenia organizmu. Stanowi grupę rozpuszczalnych w tłuszczach związków o szczególnych właściwościach przeciwutleniających. W naturalnych warunkach witamina E występuje aż w 8 formach chemicznych: alfa-, beta-, gamma- i delta-tokoferol oraz alfa-, beta-, gamma- i delta-tokotrienol. Każda z tych form ma inne poziomy aktywności biologicznej, a wyłącznie alfa-tokoferol spełnia wymagania ludzkiego organizmu.

Samo stężenie witaminy E w formie alfa-tokoferolu jest regulowane przez wątrobę. Narząd ten pobiera składniki odżywcze po wchłonięciu różnych postaci wit. E z jelita cienkiego, a następnie “wybiera” wersję alfa za pośrednictwem odpowiedniego białka wątrobowego. Później metabolizuje i wydala pozostałe, zbędne organizmowi formy witaminy E.

Witamina E właściwości

Działanie witaminy E polega na ochronie komórek przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, które uszkadzają komórki organizmu. Mogą przyczyniać się m.in. do rozwoju nowotworów, chorób serca, czy szybszego starzenia się skóry. Niestety organizm człowieka jest stale narażony na działanie wolnych rodników znajdujących się zarówno w żywności, jak i czynnikach środowiskowych, np. promieniowaniu słonecznym czy zanieczyszczonym powietrzu.

Witamina E to rozpuszczalny w tłuszczach przeciwutleniacz, który zatrzymuje wytwarzanie ROS - reaktywnych form tlenu. W rezultacie uczestniczy w czynności immunologicznej, regulacji ekspresji genów oraz innych procesach metabolicznych. Alfa-tokoferol hamuje również aktywność kinazy białkowej C, podnosi wydolność mięśni, zwiększa wrażliwość komórek na insulinę oraz spowalnia procesy starzenia się mózgu. Bierze udział w wytwarzaniu nasienia u mężczyzny, dlatego niedobór tej witaminy może skutkować niepłodnością.

Dodatkowo witamina E w codziennej diecie jest bardzo ważna dla kobiet w ciąży. Wraz z kwasem foliowym zapobiega wadom cewy nerwowej u płodu i wspiera jego rozwój. Oprócz tego wykazano, że suplementacja tokoferolu u kobiet może łagodzić objawy zespołu przedmiesiączkowego i wywierać pozytywny wpływ na aktywność komórek układu odpornościowego, chroniąc przed infekcjami.

Działanie witaminy E

Istnieje wiele możliwości wykorzystania witaminy E. Na co stosować ten składnik?

• Warto pamiętać, że działanie witaminy E opiera się na jej właściwościach przeciwutleniających. Z tego względu warto zwiększyć jej podaż w diecie lub za pomocą suplementacji w celu zwalczania wolnych rodników. W ten sposób możemy chronić organizm przed stresem oksydacyjnym i uszkodzeniem komórek.
• Inne wskazania do stosowania tokoferolu to wspomaganie prawidłowej krzepliwości krwi (m.in. utrzymuje odpowiednią przepuszczalność błon śluzowych) czy zapobieganie zakrzepom. Poza tym witamina E zwiększa wydolność mięśni, obniża stężenie “złego” cholesterolu we krwi i ma dobroczynny wpływ na wzrok.
• Wiele osób wykorzystuje witaminę E w celu opóźnienia procesów starzenia się skóry, odżywienia cery, nawilżenia, regeneracji i natłuszczenia, np. w formie suplementacji lub kosmetyków.
• Kolejnym zastosowaniem jest wpływ tego składnika na płodność, gdyż może wspierać owulację u kobiet i rozwój płodu. Natomiast u mężczyzn wpływa na wytwarzanie nasienia i produkcję hormonów.

Źródła witaminy E

Gdzie występuje witamina E? Tokoferol jest wytwarzany wyłącznie w roślinach. Znajdziemy go przede wszystkim w oleju słonecznikowym, oleju rzepakowym, oleju kukurydzianym, orzechach ziemnych i orzechach włoskich, migdałach, pełnych ziarnach zbóż, pestkach dyni, kapuście, szpinaku i sałacie. Co istotne, oleje tłoczone na zimno zawierają o ok. 75% więcej tokoferolu niż te uzyskiwane metodą rafinacji.

Witamina E jest odporna na działanie wysokich temperatur. Mimo to niszczy ją mrożenie, ekspozycja na tlen i promieniowanie słoneczne. Dlatego zawierające ją oleje i warzywa najlepiej przechowywać w zacienionym miejscu.

Niedobór witaminy E

Niedobór witaminy E u osób ze zbilansowaną dietą zdarza się dość rzadko. Objawami niedoboru tokoferolu są:

• problemy z koncentracją
• zmęczenie
• przedwczesne starzenie się skóry
• rogowacenie skóry
• dłuższe gojenie się ran
• anemia
• zwiększona podatność na infekcje
• bezpłodność
• pogorszenie wzroku i stanu zębów
• zaburzenie funkcjonowania mięśni

Na braki tego składnika szczególnie narażone są osoby palące papierosy, kobiety przyjmujące środki antykoncepcyjne, a także pacjenci chorujący na celiakię i mukowiscydozę.

Nadmiar witaminy E

Dawkowanie witaminy E zależy od płci i wieku. Średnie dzienne zapotrzebowanie wynosi:

• noworodki w wieku 0-6 miesięcy - 4 mg,
• niemowlęta w wieku 7-12 miesięcy - 5 mg,
• dzieci 1-3 lat - 6 mg,
• dzieci 4-8 lat - 7 mg,
• dzieci 9-13 lat - 11 mg,
• nastolatki 14-18 lat - 15 mg,
• dorośli - 15 mg,
• kobiety w ciąży - 15 mg,
• kobiety karmiące piersią - 19 mg.

Mimo że witamina E jest magazynowana w tkance tłuszczowej i nadnerczach, to jej nadmiar zostaje usunięty podczas naturalnych procesów zachodzących w organizmie. Trudno ją przedawkować, choć nie jest to niemożliwe. Dochodzi do tego wówczas, gdy tokoferol jest przyjmowany przez dłuższy czas w dawce powyżej 1000 mg na dobę. Wtedy pojawiają się objawy nadmiaru witaminy E w organizmie - takie jak zmęczenie, zaburzenia gospodarki jelitowej, bóle głowy, osłabienie mięśni oraz inne zaburzenia w funkcjonowaniu mięśni.

Witamina E ‒ wpływ na zdrowie

Najważniejsze funkcje wit. E to:

• działanie antyoksadyjne, opóźniające starzenie się
• korzystny wpływ na płodność
• znaczenie w profilaktyce chorób serca
• zastosowanie w trakcie ciąży

Według naukowców witamina E może zmniejszać ryzyko wystąpienia nowotworu - zwłaszcza raka prostaty u osób palących i raka wątroby. Ponadto jest często stosowana jako substancja wspomagająca podczas terapii przeciwnowotworowych.

Badania wykazują także, że tokoferol może obniżać stężenie złego cholesterolu w organizmie i zapobiegać powstawaniu zakrzepów. Naukowcy wskazują również na jej dostateczną podaż przy cukrzycy, gdyż może zwiększać skuteczność preparatów insulinowych.

Witamina E w ciąży – dlaczego jest tak ważna?

Witamina E warunkuje prawidłowy przebieg ciąży i jest niezbędna na każdym jej etapie. Uczestniczy w kształtowaniu wzroku dziecka, wpływa na jego masę urodzeniową, a także zapobiega uszkodzeniom układu nerwowego i powstawaniu wad wrodzonych. Niedobór witaminy E może skutkować nieprawidłowym rozwojem dziecka, przedwczesnym porodem, a czasem nawet poronieniem i obumarciem płodu.

Witamina E w kosmetyce

Ze względu na silne właściwości antyoksydacyjne, witamina E występuje jako składnik wielu kosmetyków. Wolne rodniki, które neutralizuje tokoferol, odpowiadają za podrażnienia i powstawanie zmarszczek. Dlatego stosowanie tego składnika w odpowiednim stężeniu i dawce może opóźniać procesy starzenia się skóry. Kosmetyki z witaminą E są wskazane głównie w przypadku skóry wrażliwej, skłonnej do zmarszczek i podrażnień.

Nie bez znaczenia są również jej zdolności regeneracyjne, odżywcze, nawilżające i natłuszczające. Powszechnie znany jest wpływ witaminy E na włosy. Podobnie jak w przypadku cery, tak i w przypadku włosów składnik ten zapobiega ich niszczeniu przez czynniki środowiskowe oraz pomaga zadbać o właściwą kondycję skóry głowy.

Dodatkowo tokoferol wykazuje właściwości ochronne przed promieniowaniem UV.

W jakich produktach występuje witamina E?

Witamina E występuje wyłącznie w warzywach. W formie produktów spożywczych znajdziemy ją głównie w nierafinowanych olejach i orzechach, a także warzywach takich jak sałata czy szpinak. To również częsty składnik leków i suplementów diety.

Witamina E jest również jedną z substancji aktywnych, które występują w naturalnym colostrum Genactiv. Suplementy naszej marki nie zawierają żadnych zbędnych dodatków. Wyróżniają się najwyższą aktywnością biologiczną oraz zawartością wielu cennych składników - w tym właśnie witaminy E.