Ferrytyna

Ferrytyna - co to jest i jakie są jej normy?

Zastanawiając się, co to jest ferrytyna, większość osób pomyśli o żelazie. Faktycznie - składnik ten stanowi część układu białek, które odpowiadają za gospodarkę żelaza w organizmie. Ferrytyna jest więc magazynem jonów tego pierwiastka. Znajdziemy ją m.in. w wątrobie, śledzionie i szpiku kostnym.

Ponadto występuje w osoczu krwi, z którego można określić, jaki jest poziom ferrytyny w organizmie. Co ciekawe, poziomy te będą odmienne dla różnych grup ludzi. Co oznacza ferrytyna w wynikach badań i ile powinna wynosić?

Czym jest ferrytyna we krwi?

Ferrytyna jest białkiem, które magazynuje żelazo w naszym organizmie. Dzięki niej możliwe jest wykorzystanie tego pierwiastka wtedy, gdy zajdzie taka potrzeba. Ferrytyna znajduje się właściwie w każdej komórce ciała. Jednak jej największe stężenie występuje w wątrobie, szpiku i śledzionie.

Czym jest ferrytyna w odróżnieniu do żelaza? Choć oba te elementy są ze sobą ściśle powiązane, to pełnią nieco inne funkcje. Żelazo jest pierwiastkiem niezbędnym do produkcji czerwonych krwinek. Z kolei ferrytyna to jego swoisty “magazyn” w organizmie. Można porównać ją do konta oszczędnościowego, z którego ciało czerpie, gdy musi.

Jak widać, ferrytyna to wskaźnik aktualnych zapasów żelaza, ale nie tylko. Stanowi też kluczowy element w diagnozie i leczeniu różnych stanów chorobowych.

Magazynująca funkcja ferrytyny: co to oznacza?

Organizm człowieka zawiera około 3-4 g żelaza. Pierwiastek ten jest regulatorem budującym wiele białek enzymatycznych. Poza tym uczestniczy w transporcie tlenu jako składnik hemoglobiny. W codziennej diecie dostarczamy średnio 10-15 mg żelaza. Jednak tylko jego niewielka część zostaje wykorzystana, np. do tworzenia czerwonych krwinek.

I właśnie tutaj zaczyna się rola ferrytyny. W organizmie osoby dorosłej jej stężenie wynosi ok. 1-1,5 g. Pełni ona dwie funkcje:

• magazynującą - tworzy z nadwyżek zapasy żelaza w kluczowych narządach, tj. w wątrobie, szpiku czy śledzionie, które są wykorzystywane, gdy zajdzie taka potrzeba;
• informującą - informuje o stanach zapalnych toczących się w organizmie.

Ile powinna wynosić ferrytyna?

Wiedząc, czym jest ferrytyna, możemy zrozumieć, jak ważne pełni funkcje. Właśnie dlatego jej badanie jest zlecane przez lekarzy przy rozmaitych problemach zdrowotnych. Najczęściej ma to miejsce w celu diagnostyki związanej z oceną zasobów żelaza lub skuteczności podjętego leczenia niedoborów. Poza tym czasem specjaliści kierują na takie badanie pacjentów z podejrzeniem anemii czy chorób nowotworowych.

Badanie krwi pozwala ocenić zapasy żelaza w organizmie. Jednak to, ile powinna wynosić ferrytyna, zależy od trzech czynników: wieku, płci i stanu zdrowia pacjenta. W rezultacie wskaźniki prezentują się następująco:

• U noworodków poniżej 1 roku życia: 12,0-327,0 ng/ml
• 1-3 lata: 6,0-67,0 ng/ml
• 3-6 lat: 4,0-67,0 ng/ml
• Kobiety: 6-12 lat 7,0-84,0 ng/ml
• Mężczyźni: 6-12 lat 14,0-124,0 ng/ml
• Kobiety: 12-17 lat 13,0-68,0 ng/ml
• Mężczyźni: 12-17 lat 14,0-152,0 ng/ml
• Kobiety: powyżej 17 lat 13,0-150,0 ng/ml
• Mężczyźni: powyżej 17 lat 30,0 – 400,0 ng/ml

Ferrytyna: jaka norma jest odpowiednia?

Wskaźnik tego, jaka powinna być ferrytyna, może różnić się w zależności od laboratorium i zastosowanych metod pomiarowych. Dlatego najlepiej kierować się normami podanymi przez konkretną placówkę.

Jaki poziom ferrytyny jest niebezpieczny? Po pierwsze zbyt niski poziom tego składnika, który sygnalizuje niedobór żelaza w organizmie, a nawet anemię. Objawy niskiej ferrytyny to: chroniczne zmęczenie, senność, bladość skóry, częstsze infekcje, problemy z koncentracją, łamliwość paznokci, wypadanie włosów, obniżona odporność, zajady w kącikach ust, senność, sucha skóra. Czasem przyczyną małego stężenia żelaza jest też znaczna utrata krwi.

Natomiast zbyt wysoki poziom ferrytyny może wskazywać na nadmiar żelaza w organizmie lub toczący się stan zapalny. Wówczas objawy to: bóle stawów, brzucha lub głowy, przewlekłe zmęczenie, częstsze infekcje, obniżona odporność, problemy z wątrobą. Powodem wysokiego stężenia tego składnika w organizmie może być m.in. podeszły wiek, stwardnienie rozsiane, przewlekła choroba nerek, genetyczna skłonność do gromadzenia żelaza, uszkodzenia wątroby, komórek szpiku lub śledziony, nadmierna suplementacja żelaza, reumatoidalne zapalenie stawów, bądź przewlekłe stany zapalne.

Jaki poziom ferrytyny w organizmie? Badanie z CRP

Aby ocenić jaki jest poziom ferrytyny, wystarczy proste badanie krwi. Zazwyczaj stanowi ono część panelu badań, które mają ocenić poziom hemoglobiny, hematokrytu i metabolizmu żelaza. Istnieje też ścisłe powiązanie ferrytyny z CRP, czyli białkiem C-reaktywnym. Stanowi ono marker stanu zapalnego w organizmie. Gdy CRP jest wysoki, często zwiększa się poziom ferrytyny, co utrudnia prawidłową diagnozę. Z tego powodu lekarze często sprawdzają te dwa parametry jednocześnie.

Poziom ferrytyny a suplementacja Colostrum

Podsumowując, magazynem żelaza i swoistym “kontem oszczędnościowym” tego pierwiastka dla organizmu jest ferrytyna. Jaka powinna być prawidłowa dieta przy niedoborach tego składnika? Przede wszystkim warto zwiększyć spożycie pokarmów bogatych w żelazo, czyli: czerwonego mięsa, podrobów, strączków, jaj kurzych, kaszy gryczanej, migdałów, pistacji, oraz warzyw zielonoliściastych (choć nie są one tak zasobne w ten składnik, przez co należy traktować je jako dodatek do diety bogatej w żelazo).

Najlepsze rezultaty daje natomiast włączenie odpowiedniej suplementacji. Naturalnym suplementem diety, który poprawia parametry czerwonokrwinkowe, jest Colostrum bovinum (siara bydlęca). Badanie kliniczne na 100 ciężarnych kobietach z anemią wykazało, że zawarta w Colostrum laktoferyna ma taką samą skuteczność jak siarczan żelazawy stosowany w leczeniu anemii. Dowiedziono, że siara bydlęca poprawia parametry czerwonokrwinkowe, nie powodując jednocześnie skutków ubocznych ze strony układu pokarmowego. W rezultacie może być stosowana jako element leczenia niedoborów żelaza i wynikającej z tego anemii.

Dodatkowy wpływ w tym zakresie wykazują też inne właściwości Colostrum, czyli uszczelnianie bariery jelitowej, które poprawia wchłanianie żelaza, oraz przywracanie homeostazy jelitowej, co przekłada się na lepsze przyswajanie składników odżywczych - w tym witamin i pierwiastków.

Źródła:

• E. Kosiorowska, M. Hartleb, Ferrytyna – strategia diagnostyczna dla wysokich stężeń osoczowych, „Gastroenterologia Praktyczna” 2016, nr 4, s. 37–45.
• U. Demkow i in., Diagnostyka laboratoryjna, Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa 2015, s. 48–54.
• https://hemochromatoza-badanie.pl/ferrytyna-czyli-zmagazynowane-zelazo/
• Alicja K.: Ferrytyna – wskaźnik ustrojowych zasobów żelaza. Pediatria Polska 84(4)/2009, s. 362-366.
• C. Nappi, Efficacy and tolerability of oral bovine lactoferrin compared to ferrous sulfate in pregnant women with iron deficiency anemia: https://obgyn.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1080/00016340903117994