Ferrytyna u dzieci: Jak zadbać o odpowiedni poziom ferrytyny u najmłodszych?

Skutki niedoboru ferrytyny u dzieci mogą wpływać zarówno na jakość życia malucha, jak i na jego wyniki w nauce. Bladość i objawy anemii takie jak przewlekłe zmęczenie, osłabienie, nadmierna senność oraz zaburzenia koncentracji to dolegliwości, które często mają ścisły związek z niedoborem tego składnika.

1. Ferrytyna - magazyn żelaza na czarną godzinę
2. Jak rozpoznać niedobory ferrytyny u dziecka?
3. Przyczyny niskiej ferrytyny u najmłodszych
4. Jak podnieść poziom ferrytyny u dziecka? Metody

Czym właściwie jest ferrytyna? Jak zadbać o jej odpowiedni poziom u najmłodszych? Wbrew pozorom samo uzupełnienie niedoborów żelaza nie wystarczy.

Ferrytyna - magazyn żelaza na czarną godzinę

Badanie poziomu ferrytyny informuje o wielkości zapasów żelaza w organizmie. Ferrytyna wiąże cząsteczki tego pierwiastka, które w formie wolnej mogłyby być toksyczne dla komórek organizmu. Jej jedna cząsteczka może przechowywać nawet do 4500 atomów żelaza. Właśnie dlatego ferrytyna jest jednym z najważniejszych białek odpowiadających za wiązanie i magazynowanie żelaza.

Poza tą główną właściwością ferrytyny, wykazuje ona właściwości oksydoredukcyjne - czyli niweluje aktywność wolnych rodników tlenowych, których nadmiar skutkuje szybszym starzeniem się i rozwojem wielu chorób.

Co więcej, ferrytyna występuje zarówno w organizmach zwierzęcych, jak i roślinnych. W ustroju człowieka żelazo znajduje się głównie w cząsteczce hemu, czyli hemoglobinie, natomiast ferrytyna zawiera 10-20% puli żelaza w ciele.

Normy i poziomy ferrytyny

Aby zbadać poziom ferrytyny, wystarczy wykonać zwykłe badanie krwi żylnej. Optymalna wartość tego białka będzie różnić się w zależności od dwóch podstawowych czynników:

• wieku
• płci

U kobiet poziom ferrytyny jest niższy ze względu na comiesięczne krwawienie miesiączkowe. Dlatego normy tego składnika w przypadku dorosłych wynoszą:

• kobiety - 10-200 mikrogramów/l (średnio 35 mikrogramów)
• mężczyźni - 15-400 mikrogramów/l (średnio 90 mikrogramów)

W przypadku dzieci prawidłowe stężenie ferrytyny będzie zależne od wieku:

• Noworodki (od 1. dnia życia do miesiąca) – 25-200 ng/ml
• Niemowlęta (do ukończenia 1. roku życia) – 12,0-327,0 ng/ml
• Dzieci między 1. a 3. rokiem życia – 6,0-67,0 ng/ml
• Dzieci między 3. a 6. rokiem życia – 4,0-67,0 ng/ml
• Dziewczynki między 6. a 12. rokiem życia – 7,0-84,0 ng/ml
• Chłopcy między 6. a 12. rokiem życia – 14,0-124,0 ng/ml
• Dziewczynki między 12. a 17. rokiem życia – 13,0-68,0 ng/ml
• Chłopcy między 12. a 17. rokiem życia – 14,0-152,0 ng/ml

Różnice w normach mogą wynikać ze zastosowanej w danym laboratorium metody oraz zakresów referencyjnych.

Jak rozpoznać niedobory ferrytyny u dziecka?

Szacuje się, że anemia z niedoboru żelaza występuje u około 40% dzieci do 2 roku życia¹. Problem ten odpowiada za anemię, której jednym z symptomów jest nadmierna bladość dziecka. Inne charakterystyczne objawy to szybka męczliwość, przyspieszone bicie serca, nadmierna senność, zawroty głowy, przyspieszone tętno, duszność, łamliwe, suche włosy i paznokcie. U niektórych dzieci występują też zaburzenia koncentracji, częstsze infekcje, uczucie zimna, suchość skóry, zajady w kącikach ust, oraz zmiany na błonie śluzowej języka i gardła.

Ponadto niska ferrytyna wywiera bezpośredni wpływ na samopoczucie. Utrudnia codzienne funkcjonowanie i odbiera radość z życia, wpływając m.in. na wyniki w szkole. Istnieje też ścisły związek na linii niska ferrytyna a jelita - niski poziom tego białka może mieć bowiem związek z infekcją pasożytniczą, przewlekłym zapaleniem jelit, chorobą Leśniowskiego-Crohna, czy z zespołem złego wchłaniania w przewodzie pokarmowym.

Warto wiedzieć, że nie tylko zbyt niski, ale też zbyt wysoki poziom ferrytyny jest niebezpieczny dla organizmu. Taki stan również wymaga konsultacji z lekarzem, a u dziecka może świadczyć o chorobach dziedzicznych, np. hemochromatozie, chorobach wątroby, nowotworze, nadczynności tarczycy, czy przewlekłym zapaleniu.

Przyczyny niskiej ferrytyny u najmłodszych

Do najczęstszych przyczyn zmniejszonego poziomu ferrytyny u dzieci należą błędy dietetyczne. Jeśli spożycie tego pierwiastka z jedzeniem jest niewystarczające, obniżają się jego zapasy. Czasem wynika to również z wyboru ograniczonego źródła Fe, np. spożywania głównie produktów roślinnych.

Inny powód to upośledzone wchłanianie żelaza w jelicie np. w wyniku stanu zapalnego w nieswoistych chorobach jelit, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego, oraz zespołu złego wchłaniania.

Jak podnieść poziom ferrytyny u dziecka? Metody

Jeśli u dziecka stwierdzono niedobory ferrytyny, najpierw należy zasięgnąć porady lekarza, który pomoże określić przyczynę niskiego poziomu tego białka. W wielu sytuacjach konieczne jest zwalczanie zaburzeń wchłaniania lub stanów zapalnych w organizmie, aby poprawić absorpcję żelaza. Kolejny krok polega na włączeniu dobranej przez specjalistę suplementacji.

Co możemy zrobić we własnym zakresie? Do domowych sposobów zalicza się przede wszystkim zmiana diety. Dziecko powinno jeść więcej pokarmów bogatych w żelazo takich jak strączki (głównie soja), czerwone mięso, podroby, warzywa zielonoliściaste (które powinny funkcjonować raczej jako dodatek do diety bogatożelazowej), jajka, kasza gryczana, pistacje i migdały.

Oprócz tego trzeba zwrócić uwagę, aby maluch nie spożywał herbaty bezpośrednio po posiłkach, gdyż prowadzi to do zmniejszenia wchłaniania żelaza. Co więcej, wapń spożyty w postaci sera czy mleka w towarzystwie jedzenia z żelazem również obniża wchłanianie tego składnika.

Które składniki poprawiają wchłanianie żelaza?

Absorpcję żelaza poprawia przede wszystkim witamina C oraz inne substancje aktywne dostępne w formie suplementów diety, np. Colostrum dla dzieci. W przypadku Colostrum składnikiem, który w dużym stopniu poprawia parametry czerwonokrwinkowe, jest laktoferyna. Jej wysoka zawartość w suplemencie Genactiv usprawnia transport żelaza w ustroju i wychwytuje jego cząsteczki dostarczane wraz z pożywieniem.

Dodatkowo laktoferyna obecna w Colostrum blokuje wzrost patogennych drobnoustrojów i hamuje procesy zapalne odpowiedzialne za anemię przy schorzeniach przewlekłych. Z tego względu może być pomocna w leczeniu anemii z niedoboru żelaza i uzupełnieniu jego zapasów (ferrytyny)².

Źródła:

• Krzyżowska K. i wsp.: Ferrytyna – udział w gospodarce żelazem i znaczenie diagnostyczne. Lekarz POZ 5/2020, s. 272-277.
• Alicja K.: Ferrytyna – wskaźnik ustrojowych zasobów żelaza. Pediatria Polska 84(4)/2009, s. 362-366.
• Krakulska-Prystupiuk E., Niedokrwistość z niedoboru żelaza - postępowanie w praktyce lekarza rodzinnego, Lekarz POZ 1/2019.

• Udostępnij Udostępnij na Facebooku
• Utwórz tweet Tweetuj na Twitterze
• Przypnij to Przypnij do tablicy Pinterest