Czym jest mikrobiom?
Co to jest mikrobiom i gdzie się znajduje?
Mikrobiom to zespół mikroorganizmów - bakterii, wirusów, grzybów oraz innych drobnoustrojów zamieszkujących organizmy żywe. Jest złożonym, zmiennym systemem, którego skład zależy od wielu rozmaitych czynników, m.in. diety, wieku, stylu życia, chorób, przyjmowanych leków.
Mikrobiom stanowi ważny element zdrowia człowieka, gdyż wywiera ogromny wpływ na funkcjonowanie całego układu odpornościowego. Ponadto ma ścisły związek z procesem trawienia, wchłaniania składników odżywczych, produkcją witamin i hormonów.Znajduje się zarówno na powierzchni naszego ciała, czyli na naszej skórze, jak i w jego wnętrzu (głównie w przewodzie pokarmowym i jamie ustnej, a także w oskrzelach i narządach płciowych).
Zrozumienie, co to jest mikrobiom, może zmniejszyć ryzyko rozwoju wielu groźnych chorób, w tym cukrzycy, schorzeń jelitowych i chorób serca. Wiedza zawarta w tym artykule ułatwi Ci wybór produktów spożywczych i suplementów, które skutecznie wspierają rozwój dobrych bakterii jelitowych.
Z czego składa się mikrobiom człowieka?
Jak już wspomnieliśmy, organizm człowieka zamieszkiwany jest przez mikrobiom, czyli miliony drobnoustrojów, które należą do różnych grup. Wyróżnić można trzy główne domeny: archea, bakterie i eukariota. Wszystkie te elementy są konieczne do dobrego funkcjonowania naszego organizmu. Znajdziemy tutaj zarówno drobnoustroje komensalne i symbiotyczne, jak również takie, które mogą przyczynić się do wywołania różnych chorób. Od bardzo dawna było wiadomo, że w organizmie człowieka występują bakterie, chociaż o obecności archea, zaczęto mówić dopiero od 60. lat XX wieku. Teraz wiemy już, że archea zamieszkują nie tylko jamę ustną i dalsze odcinki przewodu pokarmowego, ale też skórę.
Można przyjąć, że w jelicie grubym człowieka znajduje się około 2 kg drobnoustrojów. W tym największą część stanowią mikroorganizmy beztlenowe. W tym wspomniane wcześniej dobre bakterie, grzyby, pierwotniaki, a także patogeny. Na to jak zróżnicowany jest mikrobiom, wpływ mają czynniki takie jak: temperatura czy potencjał oksydacyjno-redukcyjny. W zależności od poszczególnych elementów układu pokarmowego, możemy wyróżnić zmienną różnorodność mikroorganizmów. Dla przykładu żołądek posiada kwaśne pH soku żołądkowego, które jest niesprzyjające dla większości drobnoustrojów. Z kolei w jelicie cienkim, znajduje się od 10 000 do 100 000 w 1 gramie treści pokarmowej. Podsumowując: przy zachowaniu zdrowej równowagi, w naszych jelitach znajdują się zarówno dobre bakterie, chorobotwórcze jak również oportunistyczne.
Sposób porodu, a mikrobiom człowieka
Chociaż na mikrobiom człowieka wpływ ma wiele czynników, takich jak: dieta, suplementacja, środowisko i styl życia, to jednak mikrobiom człowieka, zaczyna się kształtować już przed narodzinami. Tutaj ważną rolę odgrywa rodzaj porodu. Wcześniej, przez wiele lat uważano, że przewód pokarmowy dziecka jest jałowy. Okazuje się jednak, że kolonizacja bakteryjna rozpoczyna się już w okresie płodowym. Następnie, podczas porodu naturalnego, dziecko nabywa mikroorganizmy z dróg rodnych matki. W momencie, kiedy dziecko przychodzi na świat za pomocą cesarskiego cięcia, pierwszymi kolonizatorami są drobnoustroje, charakterystyczne dla środowiska szpitalnego. Oczywiście sposób w jaki powinien przebiec poród, zależy od zaleceń lekarza, jednak wyróżnia się, że to właśnie poród naturalny jest najbardziej prawidłowym sposobem sukcesji mikroorganizmów.
Funkcje mikrobiomu w organizmie człowieka
Skoro wiemy już czym jest mikrobiom, warto wytłumaczyć sobie, jaką rolę odgrywa w naszym organizmie. Przede wszystkim, jeśli mówimy o mikrobiocie, powinniśmy szczególną uwagę poświęcić jelitom. Mikrobiota jelitowa zapewnia sprawne działanie komórek układu odpornościowego, jak również nie pozwala na rozwój patogenów. Wszystko to ma ogromny wpływ na naszą odporność i funkcjonowanie organizmu. W jelitach, znaczącą rolę odgrywa nabłonek jelitowy, który jest czymś w rodzaju bariery, która nie przepuszcza patogenów do układu krwionośnego. Nabłonek jelitowy pokryty jest śluzem, który zawiera immunoglobulinę - IgA sekrecyjną. Nasz nabłonek wytwarza tzw. chemokiny i cytokiny, które działają jak sygnały dla komórek układu odpornościowego. W efekcie, mikroflora neutralizuje patogeny i uczy komórki odpornościowe na przyszłość co jest niebezpieczne dla naszego organizmu.
Mikrobiom w układzie pokarmowym spełnia również funkcję metaboliczną. Bakterie, które znajdują się w jelitach aktywnie uczestniczą w rozkładzie resztek pokarmowych. Również, to właśnie bakterie jelitowe zwiększają przyswajalność witamin, wody, elektrolitów i składników mineralnych. Mikrobiom ma ogromny wpływ na nasz metabolizm, a co za tym idzie - zaburzenia mikrobiomu, mogą doprowadzić do różnego rodzaju schorzeń metabolicznych.
Jak wspomóc mikrobiom?
Nasz organizm w sposób naturalny walczy z różnego rodzaju patogenami. Rywalizując o miejsce i składniki pokarmowe, probiotyki uniemożliwiają patogenom kolonizację. Dodatkowo bakterie probiotyczne wytwarzają tzw. bakteriocyny, które są zabójcze dla szkodliwych bakterii.
Jednak skład naszej flory bakteryjnej jest zależny od wielu czynników. Dlatego też, często stosując nieprawidłową dietę lub antybiotyki, możemy znacznie osłabić nasz mikrobiom. Zły tryb życia, dieta bogata w przetworzoną żywność, cukier i alkohol, może znacznie wpłynąć na mikrobiom człowieka. W efekcie spadnie nasza odporność, mogą pojawić się również różnego rodzaju dolegliwości tj. infekcje, migreny, biegunka czy nawet atopowe zapalenie skóry. Dlatego, aby utrzymać mikrobiom w dobrej kondycji, powinniśmy wesprzeć nasz organizm, zwłaszcza w okresie stosowania antybiotyków lub intensywnego wysiłku.
Co lubi mikrobiom? Przede wszystkim, jeśli chcemy wspomóc naszą florę bakteryjną, powinniśmy zadbać o odpowiednią dietę. Produkty takie jak:.
- Fermentowana żywność - kiszonki przez wielu specjalistów nazywane są tzw. “super foods”. Jest to wyjątkowo zdrowa żywność, która dostarcza naszemu organizmowi wielu składników mineralnych, błonnika, kwas mlekowy i witaminy. Kiszonki dostarczają naszemu organizmowi naturalne probiotyki, dlatego zaleca się, aby włączyć je do naszej codziennej diety.
- Produkty roślinne - warto włączyć do swojej diety produkty, które są bogate w błonnik, insuliny i skrobię oporną. Tego typu produkty, to tzw. prebiotyki, które są pewnego rodzaju pokarmem dla mikrobiomu. Do prebiotyków zaliczyć możemy takie produkty jak: czosnek, karczochy, pomidory czy cebula.
- Suplementy diety - suplementy nie mogą całkowicie zastąpić odpowiedniej diety, ale mogą znacznie przyczynić się do zapobiegania infekcji, wspierać leczenie zakażeń i chorób jelit. Zwłaszcza w okresie zachorowań, powinniśmy wspierać naszą odporność i mikrobiom, właśnie odpowiednimi suplementami diety.
Colostrum Genactiv a mikrobiom
Odpowiednio dobrana suplementacja, może mieć istotny wpływ na rozwój naszej flory bakteryjnej, a co za tym idzie - wzmocnienie odporności. Doskonałym przykładem jest tutaj siara bydlęca, która pełni rolę prebiotyku. Przede wszystkim Colostrum Genactiv pomaga zadomowić się dobrym bakteriom w przewodzie pokarmowym. Dodatkowo, zawarta w nim laktoferyna wspomaga wzrost mikrobiomu. Jak już wspomnieliśmy, ogromną rolę w naszym organizmie pełni nabłonek jelitowy. To właśnie on uszczelnia barierę pomiędzy jelitem, a układem krwionośnym. Dzięki temu do naszego organizmu nie przedostają się dalej szkodliwe patogeny, które mogą wywołać różnego rodzaju infekcje. Dlatego colostrum, dzięki immunoglobulinom, które posiada w swoim składzie, świetnie sprawdza się jako produkt, który wspiera mikrobiom i barierę jelitową. Aktywne składniki, takie jak: lizozym, laktoalbuminy i laktoferyna, pomaga zwalczać chorobotwórcze patogeny w przewodzie pokarmowym.
Na naszą odporność wpływ ma bardzo wiele czynników. Zarówno dieta, suplementacja, jak również stres i aktywność fizyczna. Szybki styl życia, zanieczyszczenia, czy antybiotykoterapia, może negatywnie wpłynąć na nasz mikrobiom, a w efekcie zmniejszyć odporność. Właśnie dlatego, tak ważna jest odpowiednia suplementacja, która wspomoże odbudowę flory bakteryjnej.
Jelita, to nasz drugi mózg, dlatego dbając o nie, dbasz o swój cały organizm.
Mikrobiom a mikrobiota - czym się od siebie różnią?
Niektórzy używają określeń mikrobiom i mikrobiota zamiennie. Czy słusznie? Nie do końca. Choć oba terminy odnoszą się do drobnoustrojów zamieszkujących nasz organizm, każdy z nich ma nieco inne znaczenie.
Mikrobiota to populacja mikroorganizmów takich jak bakterie, wirusy, grzyby i pozostałe drobnoustroje zamieszkujące konkretne środowisko (np. jelito, skórę, jamę ustną). Stanowi więc zbiór wszystkich mikroorganizmów, które normalnie zasiedlają dane miejsce w ciele.
W takim razie czym jest mikrobiom? Całością genetycznego materiału mikroorganizmów zamieszkujących określone środowisko. Obejmuje całość informacji genetycznej (DNA), jaką niosą ze sobą dane drobnoustroje. Funkcją mikrobiomu jest więc dostarczanie informacji na temat ich różnorodności i właściwości np. w jelicie cienkim. Jak widać, jest po prostu składową mikrobioty.
Nie zmienia to faktu, że oba pojęcia są równie ważne dla zdrowia człowieka. Zarówno mikrobiota, jak i mikrobiom jelitowy odgrywają kluczową rolę zwłaszcza w jelitach, gdzie wpływają na układ odpornościowy, trawienie oraz inne procesy zachodzące w organizmie.
Źródła:
- Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka — implikacje w praktyce lekarza rodzinnego. Gałęcka M. i wsp. Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 2, 50–59
- Mikrobiom człowieka. Malinowska M, Tokarz-Deptuła B, Deptuła W. POST. MIKROBIOL., 2017, 56, 1, 33–42.
