
Ferrytyna a zmęczenie: Czy niski poziom ferrytyny może być przyczyną chronicznego zmęczenia?
Odczuwasz ciągłe zmęczenie, brak energii i siły do podejmowania codziennych wyzwań? Takie samopoczucie może być objawem wielu problemów zdrowotnych. Jednym z częstszych jest niedobór ferrytyny, czyli białka mającego ścisły związek z poziomem żelaza w organizmie.
- Czy niska ferrytyna powoduje nadmierne zmęczenie?
- Jakie są przyczyny i objawy niskiej ferrytyny?
- Jak rozpoznać niedobory żelaza i ferrytyny w organizmie?
- Prawidłowy poziom żelaza i ferrytyny a samopoczucie
- Uzupełnij niedobory żelaza w swojej diecie
U osób z niskim stężeniem ferrytyny zazwyczaj występuje zmęczenie, bladość skóry, wypadanie włosów, obniżona odporność, pogorszenie koncentracji i zdolności komunikacyjnych. Często ma to również związek z niskim żelazem i hemoglobiną. Tego typu dolegliwości zazwyczaj są wynikiem źle zbilansowanej diety, restrykcyjnego odchudzania się lub diety roślinnej (wegańskiej, wegetariańskiej).
Czy niska ferrytyna powoduje nadmierne zmęczenie?
Ferrytyna to aktywna pula zapasowa żelaza. Pełni dwie zasadnicze funkcje: magazynuje (jej stężenie w osoczu pośrednio wskazuje na zawartość żelaza w ustroju) oraz informuje o stanie zapalnym, który toczy się w organizmie (należy do tzw. białek ostrej fazy).
W dużym uproszczeniu, stężenie ferrytyny w surowicy krwi odzwierciedla zawartość żelaza “zapasowego” zgromadzonego w wątrobie. W rezultacie objawy jej niedoborów będą tożsame z tymi, które możemy zaobserwować przy niedoborach żelaza. Należą do nich m.in. chroniczne zmęczenie, brak energii, osłabienie, spadek energii, czy nadmierna senność.
Jakie są przyczyny i objawy niskiej ferrytyny?
Do głównych czynników powodujących niedobór żelaza i ferrytyny zaliczają się:
- niedostateczna podaż z dietą,
- zaburzenia wchłaniania,
- a także utrata krwi.
W rezultacie borykają się z tym głównie osoby spożywające zbyt mało żelaza, zwłaszcza hemowego (pochodzenia zwierzęcego). Niska ferrytyna jest więc stwierdzana przy drastycznych dietach odchudzających lub źle zbilansowanych dietach wegańskich bądź wegetariańskich. Inny powód to zaburzenia wchłaniania, które mogą wynikać z przyjmowania niektórych leków, niedokwaszenia żołądka, chorób układu pokarmowego i jelit (powodujących problemy z wchłanialnością składników odżywczych), czy zakażeń pasożytami.
Warto też wspomnieć, że niedobory żelaza mogą wynikać z nadmiernej utraty krwi np. przy obfitych miesiączkach u kobiet.
Jak rozpoznać niedobory żelaza i ferrytyny w organizmie?
Objawy niedoboru żelaza są zwykle ogólne i mało charakterystyczne. Dlatego najlepszą metodą kontroli jego stężenia jest wykonywanie regularnych, okresowych badań krwi, które wskażą zarówno ilość żelaza w ustroju, jak i jego zapasów - czyli ferrytyny.
U wielu osób objawy niskiej ferrytyny manifestują się poprzez nadmierne, chroniczne zmęczenie. Pojawia się osłabienie zdolności poznawczych, mgła mózgowa, problemy z pamięcią i koncentracją. Przy zbyt małej ilości żelaza wielu pacjentów skarży się na zmęczenie i senność również po dobrze przespanej nocy. Ponadto pojawia się u nich łatwa męczliwość nawet przy niewielkim wysiłku fizycznym. Do objawów neurologicznych niedoboru żelaza zaliczają się też bóle i zawroty głowy, oraz zaburzenia miesiączkowania u kobiet.
Z niedoborem żelaza i ferrytyny mogą wiązać się także objawy skórne. Wiele osób odnotowuje u siebie nadmierne wypadanie włosów, łamliwość paznokci, bladość i wysuszenie cery oraz błon śluzowych.
Poszczególni pacjenci doświadczają też zaburzeń akcji serca w postaci tachykardii, czyli odczuwalnego kołatania serca. Z kolei u dzieci objawem niskiej ferrytyny może być brak apetytu lub łaknienie spaczone (chęć jedzenia produktów nieprzeznaczonych do spożycia takich jak kreda czy glina).
Prawidłowy poziom żelaza i ferrytyny a samopoczucie
Skutkiem długotrwałego niedoboru żelaza i ferrytyny jest rozwój pełnoobjawowej anemii. Prowadzi to do nasilających się dolegliwości, w tym osłabienia, przemęczenia, trudności w utrzymaniu koncentracji, problemów z pamięcią, a także drażliwości i zwiększenia poziomu stresu. Rezultatem zaniedbania niedoborów żelaza w organizmie może być więc pogorszenie efektywności pracy, a nawet trudność w utrzymaniu relacji z ludźmi. Natomiast u dzieci nieleczona anemia skutkuje zarówno zaburzeniami rozwoju, jak i pogorszeniem wyników w nauce.
Aby odzyskać kontrolę nad swoim samopoczuciem, trzeba rozpocząć proces uzupełnienia niedoboru żelaza. Opiera się on nie tylko na usunięciu przyczyny deficytu tego pierwiastka (np. poprzez zastosowanie odpowiedniej diety, leczenie chorób zapalnych jelit), ale też na prawidłowo dobranej suplementacji.
U osób cierpiących na niedobory żelaza koniecznością bywa doustne stosowanie preparatów z tym pierwiastkiem. W przypadku każdego pacjenta dawka powinna być dobierana przez lekarza na podstawie aktualnych wyników badań.
Równie istotne jest, aby preparaty żelaza był przyjmowane wraz z kwasem askorbinowym i innymi składnikami wspierającymi absorpcję. Dodatkowo trzeba uważać na spożywanie produktów, które mogą zaburzać wchłanianie tego mikroelementu. Absorpcję żelaza utrudniają np. kawa, czarna herbata, czy kakao.
Uzupełnij niedobory żelaza w swojej diecie
Jak odzyskać energię przy niedoborach ferrytyny? Najważniejsze są profilaktyka, dieta i rozsądna suplementacja. Budowanie odpowiednio wysokiego poziomu ferrytyny pozwoli stworzyć zapasy, z których organizm skorzysta wtedy, gdy zajdzie taka potrzeba. W ten sposób zadbamy o dobre samopoczucie i ustrzeżemy się przed anemią.

Poza przestrzeganiem właściwej diety i suplementacją żelaza, dobrze jest sięgnąć po preparaty wspierające absorpcję. Przykładem takiego suplementu diety jest wysokiej jakości Colostrum. Znajdująca się w nim laktoferyna skutecznie poprawia parametry czerwonokrwinkowe, nie powodując przy tym skutków ubocznych ze strony układu pokarmowego. Jako białko odpowiedzialne za transport żelaza w ustroju, wychwytuje jego cząsteczki dostarczane wraz z posiłkiem, a następnie przenosi i uwalnia do komórek. Do tego odbiera żelazo patogennym drobnoustrojom, hamując ich wzrost. Laktoferyna obecna w suplementach z Colostrum będzie więc pomocna w leczeniu anemii z niedoboru żelaza i uzupełnieniu poziomu ferrytyny w organizmie1.
Źródła:
- Hercberg S, Preziosi P, Galan P. Iron deficiency in Europe. Public Health Nutrition 2001;4:537-45. WHO Global Database on Iron Deficiency and Anaemia, Micronutrient Deficiency, Information System. Geneva: World Health Organization
- Lipiński, Paweł i wsp. “Niedokrwistość na tle niedoboru żelaza w diecie” Kosmos 63.3 (2014): 373-379.
- Yiannikourides, A., & Latunde-Dada, G. O. (2019). A short review of iron metabolism and pathophysiology of iron disorders. Medicines, 6(3), 85.
- Frank M. Torti, Suzy V. Torti; Regulation of ferritin genes and protein. Blood 2002; 99 (10): 3505–3516.