Ferrytyna a ciąża

Niedokrwistość (anemia) z powodu niedoboru żelaza to powszechny problem u kobiet w okresie prokreacyjnym. W krajach wysoko rozwiniętych dotyczy nawet 20-30% ciężarnych.¹

1. Ferrytyna jako ważny wskaźnik niedokrwistości w ciąży
2. Suplementacja żelaza w ciąży to konieczność
3. Konsekwencje niedoboru żelaza w ciąży
4. Jak podnieść ferrytynę w czasie ciąży?

Niedobór żelaza należy do najczęstszych przyczyn niedokrwistości w ciąży. Dzieje się tak ze względu na znacznie zmiany w składzie krwi. Zaburzone proporcje w objętości krwi do masy krwinek czerwonych prowadzą do jej znacznego rozcieńczenia. Dlatego ważne jest, aby niedokrwistość u ciężarnej została zdiagnozowana do 28. tygodnia, czyli w II trymestrze.

Poza tym istnieją metody, które pozwalają zadbać o odpowiedni poziom żelaza na własną rękę.

Ferrytyna jako ważny wskaźnik niedokrwistości w ciąży

Ferrytyna w surowicy krwi to najbardziej użyteczny, a przy tym łatwo dostępny parametr, który pozwala szybko wychwycić niedobory żelaza (Fe) u ciężarnej. Stężenie tego białka poniżej 15 mikrogramów może oznaczać niedobór, a stężenie poniżej 30 mikrogramów jest wskazaniem do rozpoczęcia leczenia.

• Ferrytyna to białko odpowiadające za przechowywanie żelaza w organizmie - zwłaszcza w wątrobie, szpiku i śledzionie. Jej stężenie ma ścisły związek z odpowiednim poziomem Fe w organizmie. Ferrytyna jest więc niezbędna, aby uniknąć niedokrwistości mikrocytarnej.

Kiedy zapasy żelaza się kończą, spada poziom ferrytyny, co można zaobserwować wcześniej niż obniżenie hemoglobiny. Ponadto ferrytynę uznaje się za białko ostrej fazy - czyli jej poziom będzie wzrastać w przypadku infekcji lub nowotworu.

Suplementacja żelaza w ciąży to konieczność

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników u ciężarnych bez niedokrwistości i ze stężeniem ferrytyny poniżej 60 mg/l po szesnastym tygodniu ciąży zaleca się suplementację żelaza w dawce maksymalnej do 30 mg/dobę.

Wynika to z faktu, że średnie dobowe zapotrzebowanie na Fe u kobiet poza ciążą wynosi 2-3 mg, a w okresie ciąży znacznie wzrasta. Największy wzrost zapotrzebowania na ten pierwiastek następuje w III trymestrze, kiedy to wynosi nawet 6,0 mg dziennie. Za ciężką postać niedokrwistości w tym okresie uznaje się stężenie hemoglobiny poniżej 9 g/dl. Natomiast obniżenie do 7 g/dl powoduje bardzo ciężką anemię ciężarnych.²

Do objawów niedoboru żelaza w ciąży zaliczają się m.in. zmęczenie, spadek aktywności, duszność podczas wysiłku, bóle głowy, kołatania serca, bladość skóry, wypadanie i pogorszenie kondycji włosów, zajady, problemy z koncentracją i nadmierna senność.

Konsekwencje niedoboru żelaza w ciąży

Niedokrwistość wywołana niedoborem żelaza ma negatywny wpływ na jakość życia ciężarnej. Spadające stężenie hemoglobiny i liczby czerwonych krwinek skutkuje zmniejszeniem możliwości skutecznego transportowania tlenu. Dlatego efektem niedoboru żelaza może być wystąpienie wad rozwojowych u dziecka, przedwczesny poród, problem z donoszeniem ciąży i zaburzenia pracy tarczycy.

Jak podnieść ferrytynę w czasie ciąży?

To, jak podnieść ferrytynę, zależy od przyczyny jej niskiego poziomu. W przypadku ciąży powód jest jasny: wynika to ze znacznych zmian w składzie krwi, które dotyczą zarówno jej objętości (zwiększenie o około 50%), masy erytrocytów (wzrost o 18-25%), oraz zmian w układzie krzepnięcia. Tak zaburzone proporcje objętościowe prowadzą do znacznego rozcieńczenia krwi.

Podsumowując, niedoborów żelaza w czasie ciąży często nie da się uniknąć. Jedyną metodą jest suplementacja, a także stosowanie odpowiedniej diety i preparatów zwiększających wchłanianie żelaza w organizmie.

Suplementacja żelaza pod okiem specjalisty

W ustroju ogólna ilość żelaza wynosi 3-6 g. Ze względu na rolę i rozmieszczenie w organizmie, dzielimy ją na trzy kategorie:

1. Czynnościową (74,9%) - wchodzi w skład hemoglobiny, mioglobiny i grup funkcyjnych enzymów.
2. Zapasową (25%) - zgromadzoną w wątrobie, śledzionie i układzie siateczkowo-śródbłonkowym (ferrytyna).
3. Transportową (0,1%) - mającą związek z transferyną, krążącą w osoczu krwi.

Ciąża stwarza dodatkowe zapotrzebowanie na żelazo. Według PTGiP u kobiet ciężarnych należy wdrożyć postępowanie farmakologiczne, gdy wskaźniki takie jak:

• stężenie hemoglobiny,
• stężenie żelaza
• i stężenie ferrytyny

świadczą o istniejących niedoborach żelaza lub jawnej anemii. W takiej sytuacji leczenie powinno zostać wprowadzone na każdym etapie ciąży.

Stosowanie preparatów wspomagających wchłanianie żelaza

W tym samym czasie trzeba zadbać o zwiększenie wchłaniania tego pierwiastka w organizmie. Do metod poprawiających wchłanianie i biodostępność żelaza w przewodzie pokarmowym przy leczeniu niedokrwistości zalicza się m.in. podawanie kwasu askorbinowego, czyli witaminy C. Poza preparatami w formie suplementów diety, znajdziemy ją w papryce, pomarańczach, natce pietruszki, a także produktach fermentowanych, zawierających dodatkowo bakterie kwasu mlekowego, które ograniczają ilość fitynianów i ułatwiają wchłanianie Fe w jelicie.

Kolejnym preparatem wspomagającym wchłanianie żelaza jest Colostrum. Obecna w nim laktoferyna, czyli białko wytwarzane przez komórki nabłonkowe błon śluzowych, ma zdolność wiązania jonów żelaza. Zgodnie z wynikami badań, suplementacja preparatu z laktoferyną może być korzystna w profilaktyce, a nawet leczeniu niedokrwistości z niedoboru żelaza.

Co ciekawe, badanie kliniczne w tym zakresie przeprowadzano na 100 ciężarnych kobietach z anemią. Na podstawie otrzymanych wyników stwierdzono, że zawarta w Colostrum laktoferyna ma taką samą skuteczność jak siarczan żelazawy stosowany w leczeniu anemii.³ Laktoferyna poprawia parametry czerwonokrwinkowe, nie powodując przy tym żadnych skutków ubocznych ze strony układu pokarmowego.

Odpowiednio zbilansowana dieta i badania krwi

W ciąży zasadnicza jest więc profilaktyka. Należy stosować dietę bogatą w białka zwierzęce (podroby i czerwone mięso), jaja kurze, kaszę gryczaną, witaminy, a zwłaszcza witaminę D. Pomocne będą też suplementy diety zwiększające przyswajanie żelaza (kwas askorbinowy, Colostrum). Bardzo ważne jest też wykonywanie regularnych badań krwi i pozostawanie pod stałą opieką lekarza.

Źródła:

• Waleśkiewicz-Ogórek K. Niedokrwistość i suplementacja żelazem w ciąży. Forum Poł. i Gin 2016; 10: 32–34.
• Eschbach J. Iron requirements in erythropoietin therapy. Best practice & Research Clin Haematol. 2005; 18: 347–361.
• https://pulsmedycyny.pl/medycyna/ginekologia-i-poloznictwo/koniecznosc-suplementacji-zelaza-u-ciezarnych-jest-powszechna/
• Bręborowicz G.H., Sobieszczyk S. Zaburzenia hematologiczne. [W:] Ciąża wysokiego ryzyka. Bręborowicz G.H. OWN, Poznań 2006: 799–803.
• Lynch S. The impact of iron fortification on nutritional anaemia. Best practice and Research Clin Haematol. 2005; 18: 347–361.

• Udostępnij Udostępnij na Facebooku
• Utwórz tweet Tweetuj na Twitterze
• Przypnij to Przypnij do tablicy Pinterest