Darmowa dostawa od 300 zł. 🚚 Darmowa dostawa od 300 zł. 🚚
Ferrytyna u sportowców: Jak poziomy żelaza i ferrytyny wpływają na wydolność fizyczną?

Ferrytyna u sportowców: Jak poziomy żelaza i ferrytyny wpływają na wydolność fizyczną?

Niedobór żelaza to jeden z najczęściej występujących niedoborów pokarmowych. Jego konsekwencją może być niedokrwistość, na którą cierpi ok. 1,5-1,8 mld osób na świecie.1 Grupą szczególnie narażoną na niedobory tego składnika to sportowcy, a zwłaszcza trenujące kobiety. Osoby intensywnie uprawiające spor mają bowiem znacznie większe zapotrzebowanie na ten składnik. Wynika to głównie ze zwiększonego obrotu krwinek czerwonych (spowodowanego ich mechanicznym niszczeniem podczas wysiłku fizycznego). Stan ten określa się jako hemoliza wysiłkowa. Jak uzupełnić niedobory, aby zachować prawidłową wydolność fizyczną?

Spis treści
  1. Czym różni się żelazo od ferrytyny?
  2. Niedobory żelaza a sportowcy: związek przyczynowo-skutkowy
  3. Jak zwiększyć przyswajalność żelaza w diecie sportowca?

Czym różni się żelazo od ferrytyny?

Ferrytyna to białko istotne dla funkcjonowania każdego żywego organizmu. Z tego względu powszechnie występuje niemal we wszystkim, co żyje: od bakterii po komórki eukariotyczne. Wykonując szczegółowe badanie krwi, zauważymy rozróżnienie na dwa wskaźniki: jeden określający poziom żelaza i drugi informujący o poziomie ferrytyny. Na czym polega ich związek?

Ferrytyna magazynuje żelazo w organizmie. Jej struktura przestrzenna, czyli płaszcz białkowy określany jako muszla, jest więc wypełniona żelazem. W dużym uproszczeniu, stężenie ferrytyny we krwi odzwierciedla zawartość żelaza “zapasowego” zgromadzonego w wątrobie. Można więc porównać ją do magazynu dla tego mikroskładnika, albo nawet do “spiżarni żelaza” dla naszego organizmu. Właśnie z tego powodu stężenie ferrytyny jest wykorzystywane m.in. w diagnostyce anemii z niedoboru tego kluczowego składnika. Możemy więc mieć np. dużo żelaza we krwi, ale za mało zapasu tkankowego, czyli właśnie ferrytyny.

Niedobory żelaza a sportowcy: związek przyczynowo-skutkowy

Sportowcy, osoby aktywne fizyczne i trenujące regularnie, są szczególnie narażone na różne niedobory substancji odżywczych. Jednymi z parametrów najczęściej wymienianych w tym kontekście są właśnie żelazo i ferrytyna. Dlaczego?

Przyczyn możemy dopatrywać się w wielu kwestiach. W przypadku sportowca ferrytyna za niska może wynikać z dwóch podstawowych czynników:

  • Częstego, intensywnego wysiłku fizycznego - wysiłek fizyczny sprawia, że mamy nie tylko większe zużycie żelaza, ale też większe ryzyko jego utraty. Powodów tego stanu rzeczy jest wiele.

Adaptacja wynikająca z wysiłku fizycznego wiąże się ze wzrostem biostyntezy białek, które potrzebują żelaza do działania. Dlatego w organizmie osoby aktywnej zużywa się więcej żelaza i jego zapasów (ferrytyny). Bardzo duże zużycie tego składnika jest też skutkiem wzrostu liczby czerwonych krwinek podczas treningów. Na metabolizm żelaza wpływa również przejściowy stan zapalny, który wytwarza się podczas wysiłku fizycznego. Wówczas następuje wzrost stężenia interleukiny 6, co może prowadzić do czasowego spadku wchłaniania tego mikroelementu z przewodu pokarmowego. Dodatkowo żelazo “ucieka” wraz z potem przez skórę. Wszystko to skutkuje zwiększoną utratą tego składnika w organizmie sportowca.

  • Małej podaży żelaza z dietą - drugi powód ma ścisły związek z dietą. Wiele osób aktywnych fizycznie po prostu je zbyt mało. Dostarczają niedostateczne ilości białka, żelaza, oraz innych wartości odżywczych w stosunku do swojego dziennego zapotrzebowania. Natomiast intensywny ruch i treningi zwiększają zapotrzebowanie na żelazo bez względu na płeć. Czasem jest to nawet dwukrotność podstawowego zapotrzebowania (!). Problem ten pojawia się zazwyczaj u sportowców-amatorów, trenujących rekreacyjnie, nie będących pod opieką lekarza czy dietetyka.

Żelazo jest niezbędne nie tylko do prawidłowego funkcjonowania, ale też do regeneracji organizmu po treningu. Zaopatruje ono tkanki obwodowe w tlen, umożliwiając intensywną aktywność fizyczną. Ferrytyna za niska może być również sygnałem, że jesteśmy przetrenowani. Nadmierna aktywność fizyczna oraz idąca za tym stymulacja procesów zapalnych może więc prowadzić do niedoborów żelaza i niskiego stężenia ferrytyny.

Kto jeszcze jest szczególnie narażony na niedobory żelaza?

Nie tylko sportowcy mogą mieć problem z wchłanianiem tego składnika. Inne przyczyny niedoboru żelaza w organizmie to: jego niedostateczna ilość w diecie, niezbilansowana dieta wegańska lub wegetariańska, dieta ubogobiałkowa, dieta obfitująca w substancje utrudniające wchłanianie żelaza (np. szczawiany, fityniany), zakażenie Helicobacter pylori, obfite miesiączki u kobiet, a także celiakia i choroby zapalne jelit.

Ferrytyna za wysoka a stan zapalny

Warto zwrócić uwagę, że intensywne, regularne treningi to stresor dla organizmu. Natomiast wyższy poziom stresu sprawia, że wzrasta ilość ferrytyny. Dlatego wyniki badań krwi uwzględniające ten marker będą niewiarygodne w okresach intensywnych treningów lub tuż przed, w trakcie i zaraz po infekcji.

Jak zwiększyć przyswajalność żelaza w diecie sportowca?

Skutki niedoboru ferrytyny i żelaza w diecie sportowca to m.in. osłabiona wydolność i wytrzymałość treningowa, pogorszenie odporności, wydłużenie procesu regeneracji, mniejsza intensywność treningowa, ogólne osłabienie organizmu, mniejsze zasoby siły i energii, duszności, a także bóle czy zawroty głowy. W rezultacie niedobór ferrytyny może zdecydowanie utrudniać osiąganie dobrych, sportowych wyników i zmniejszać efektywność treningów.

W celu zwiększenia przyswajalności żelaza i ferrytyny w diecie sportowca konieczne jest znalezienie przyczyny niskiego stężenia tych składników. Może być to rezultatem zbyt intensywnych treningów albo niskiej podaży wraz z dietą. Bywa również, że niska ferrytyna ma ścisły związek z chorobami układu pokarmowego.

Dlatego trzeba pamiętać o wykonywaniu odpowiednich badań, aby ewentualne braki wykryć już na wczesnym etapie. Natomiast w przypadku niedoborów zazwyczaj konieczna jest zmiana diety i suplementacja. Warto zwiększyć spożycie pokarmów bogatych w ten składnik, czyli m.in. czerwonego mięsa, jaj kurzych, podrobów, strączków, migdałów, kaszy gryczanej. W celu poprawy parametrów czerwonokrwinkowych można stosować nie tylko preparaty z żelazem. Skuteczne będą także inne suplementy diety, zwłaszcza zawierające laktoferynę (obecną m.in. w Colostrum) o skuteczności porównywalnej do siarczanu żelazawego, który jest powszechnie stosowany w leczeniu anemii.2

Źródła:


1 D. Wnęk, Dieta w profilaktyce i leczeniu niedoborów żelaza u sportowców: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/127750,dieta-w-profilaktyce-i-leczeniu-niedoborow-zelaza-u-sportowcow
2 C. Nappi, Efficacy and tolerability of oral bovine lactoferrin compared to ferrous sulfate in pregnant women with iron deficiency anemia: https://obgyn.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1080/00016340903117994
Koszyk
300
GRATULACJE MASZ DARMOWĄ DOSTAWĘ
Z wliczonym podatkiem. Koszt wysyłki obliczony przy kasie.
Formy płatności:
  • Apple Pay
  • Diners Club
  • Google Pay
  • JCB
  • PayPal
  • Visa
  • Przelewy24
  • blik
  • Visa
  • Mastercard
  • płatność za pobraniem
Formy dostawy:
  • DHL
  • InPost

Koszyk
Twój koszyk

Twój koszyk jest obecnie pusty.

Kontynuuj zakupy